سن نوجوانی، سن کسب هویت، شناخت، برنامه ریزی برای آینده و دیدن خود به عنوان یک فرد بزرگسال هست و همین گستردگی موضوعات و مسائل، موجب می شود تا برای خودِ نوجوان و خانواده ی او سن پر چالشی باشد. مشاوره نوجوان، نوعی رواندرمانی است که به نوجوانان کمک می کند تا با احساسات، موقعیت‌های سخت، نگرانی های مربوط به تجربیات آینده، حال یا گذشته مقابله کنند. نوجوانی گرچه میتواند سن هیجان انگیزی هم باشد و سرشار از تجربیات تازه و نو نیز هست، اما در کنار تمام این مزایا، طبق دیدگاه مشاور نوجوان و مطالعات، در این دوره احتمال ابتلا به اضطراب، افسردگی و سایر مسائل سلامت روان افزایش پیدا میکند. داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مؤسسه ملی سلامت روان (NIMH) بیان میکنند که از هر سه نوجوانِ بین 13 تا 18 سال، تقریباً یک نفر دچار اضطراب میشود. این دوره، با تمام فراز و نشیب هایش حتما نیاز به درمانگر و راه بلدی دارد که به خوبی با این دوره ی رشدی آشنا باشد تا نوجوان و خانواده اش ازین دوره با چالش کمتری عبور کنند. در کنار تلاش های والدین برای ” به قدر کافی خوب بودن” حضور یک مشاور که بدون قضاوت، از نوجوان حمایت کند، او را درک کند، شیوه ی ابراز احساسات صحیح را به او آموزش دهد، در تصمیم گیری ها کمک کند و برای والدین نوجوان، یک گوش شنوا باشد، میتواند دوره ی نوجوانی را بجای چالش، تبدیل به یک فرصت کند.
از یک درمانگر نوجوان چه انتظاراتی باید داشت؟
درمانگر نوجوان، فردی هست که دارای تحصیلات تکمیلی در رشته های روانشناسی یا مشاوره می باشد و به صورت تخصصی در کارگاه های نوجوان شرکت کرده و در این زمینه مهارت کسب کرده است. معمولا از یک متخصص نوجوان چنین انتظاراتی میتوان داشت:
- ارزیابی و سنجش مسائل سلامت روان: یکی از وظایف روانشناس نوجوان این است که سلامت روان مراجع را به صورت همه جانبه مورد بررسی قرار دهد چرا که این موضوع می تواند بر انتخابات و اقدامات نوجوان اثر بگذارد. برای مثال نوجوانی که درگیر افسردگی است، نسبت به فردی که افسردگی ندارد، متفاوت عمل میکند.
- طراحی یک برنامه جامع و شخصی: با طراحی یک برنامه ی شخصی و منحصر به فرد، براساس اهداف، انتظارت و ارزشهای مراجع می توان به بهبود مهارت های مقابله ای نوجوان کمک کرد و روند تصمیم گیری را برای او بهبود بخشد. برای مثال اگر نوجوان، خجالتی است و در موقعیت های مختلف نمی تواند ابراز وجود کند، در برنامه ی شخصی او باید مواردی را قرار داد که مهارت های او را در زمینه افزایش می دهد.
- آموزش مکانسیم های مقابله ای سالم تر: در دوران نوجوانی چالش ها افزایش پیدا خواهد کرد و یکی از بهترین ابزار برای مقابله با این چالش ها، مجهز شدن به مکانیسم های مقابله ای سالم است.
نوجوانی یک دوره زمانی پرتلاطم است و حضور مشاور نوجوان می تواند برای نوجوان و خانواده ی او یک پایگاه امن باشد برای زمانهایی که با استرس تحصیلی، قلدری، فشار همسالان، تعارضات خانوادگی و… دست و پنجه نرم می کنند. یک روانشناس حاذق و ماهر به نوجوان کمک می کند تا تشخیص دهد که چه کسی است و برای چه چیزی می خواهد تلاش کند؟
مشاوره نوجوان چه فوایدی دارد؟
آگاهی، بینش و مهارت هایی که توسط مشاورانِ نوجوان آموزش داده میشود، آنقدر اثر گذار هستند که سالها، همراه مراجع خواهند بود. اغلب اوقات، تنها چیزی که یک نوجوان به آن احتیاج دارد، شنیدن و درک شدن است و این اتفاق به بهترین شکل ممکن در جلسات مشاوره اتفاق می افتد. از طریق جلسات مشاوره، نوجوان به ابزار هایی برای داشتن یک زندگی سالم دست پیدا میکند و مهارت های مقابله ای مثبت را یاد میگیرد، عملکرد تحصیلی اش بهبود پیدا میکند و علایق واقعی خود را فارغ از فشار همسالان و انتظارات خانواده پیدا میکند.
جلسات مشاوره معمولا به آنها اعتماد به نفس و تجربه ی لازم برای گذر از موقعیت های اجتماعی پیچیده یا اجتناب از موقعیت های پرخطر را یاد می دهد. به کمک درمانگر نوجوان، نوجوانان می توانند یاد بگیرند که به حد و مرزهای شخصی خود احترام بگذارند، نیازهای خود را به طور مؤثر بیان کنند و روابط مثبت بیشتری با بستگان، همکلاسی ها، معلمان، دوستان و همسالان خود ایجاد کنند.
از کجا متوجه بشم که فرزندم نیاز به مشاوره نوجوان دارد؟
به عنوان مادر/ پدر یا سرپرست نوجوان، معمولا او را بهتر و بیشتر از هر کسی می شناسید، به این معنی که میتوانید تشخیص دهید نوسانات خلقی او طبیعی است یا نامتناسب با موقعیت است. موقعیت هایی که در ادامه از آنها نام برده می شود، مواردی هستند که یک زنگ هشدار برای مراجعه به روانشناس می باشند:
- دائما غمگین، عصبانی، مضطرب؛ ضد اجتماعی، آشفته بودن.
- منزوی شدن و کم کردن ارتباط با خانواده، دوستان و همسالان
- ناتوانی در تمرکز و تصمیم گیری
- سومصرف الکل یا مواد مخدر
- عملکرد تحصیلی ضعیف یا حتی افت ناگهانی نمرات
- لذت نبردن از سرگرمی ها و علایقی که قبلا از انها لذت میبرده.
- پرخوابی، ناتوانی در به خواب رفتن/خواب ماندن
- پرخوری یا کمبود اشتها
- احساس بی قراری یا بی حالی
- افکار خودکشی
- بیان تمایل به آسیب رساندن به خود یا دیگران
در چه شرایطی نوجوان باید با مشاور صحبت کند؟
تغییرات تاثیرگذار و مهم زندگی می توانند تاثیر زیادی بر سلامت روان نوجوان داشته باشد. مشاوره برای نوجوانان موجب می شود تا آنها بهتر با این موارد کنار بیایند:
- سوگ یکی از عزیزان و نزدیکان
- اختلالات افسردگی یا افکار خودکشی
- طلاق
- مشکلات مالی در خانه
- قلدری در مدرسه، خانه
- افسردگی
- اضطراب
- خشم بیش از حد و غیر قابل کنترل
- نقل مکان به مدرسه، خانه یا شهر جدید
خوب است بدانید که :
اگر فکر میکنید که فرزندتان نیاز به صحبت کردن با یک مشاور دارد، این موضوع را با حساسیت و ملایمت مطرح کنید، تلاش کنید تا مزایای گفت و گو کردن با یک تراپیست را برای او برجسته کنید، به او بگوید که چه چیزی در انتظار اوست و او قرار است که در یک محیط امن، شنیده شود، درک شود و مهارت های مقابله ای سالم را یاد بگیرد. رفتن پیش مشاور را یک تنبیه در نظر نگیرید چرا که اینگونه به او نشان میدهید که از همراهی و همدلی با او دست کشیده اید، چیزی که شما اصلا نیمخواهید!